Sassari, Casa Guarino

Sassari, cabulogu de provìntzia, est sa segunda tzitade in Sardigna pro nùmeru de abitantes. Costruida subra de unu tavolato calcàreu, s'insertat a su tzentru de unu territòriu in manera crispa istadu finas dae s'edade preistòrica. Sa gai narada "domo de Re Enzo" est un'abitatzione medievale in su Cursu, una de sas bias ancora oe prus importantes de su tzentru istòricu. Denumenada in passadu fintzas "domo Defraia", pigat su nùmene de "domo Guarino" de su nùmene de sos atuales propietàrios.
Sa domo Guarino rapresentat su prus significativu esèmpiu de edifìtziu tzivile de su sèculu XV, subravìvidu a Sassari. Sos restàuros novecenteschi ant modificadu unos cantos elementos, comente a sos intonaci, su paramentu muràriu, sa terminazione de sa fatzada cun archetos. Nointames in s'ammenta sa domo cunservat s'aspetu suo de abitatzione de su Batorghentos de tipu catalanu. Fiat bènnidu costruida cun probabilidade pro Serafino de Montanyans, mercante tataresu de orìgines valentzianas, possessore de numerosos feos e richesas pro sos servìtzios suos a sa Corona, in sa persone de su soberanu Alfonsu V. In sa colunna tzentrale de su pòrticu de intrada s'agatat s'istemma suo. Tres curnisas marcapiano partzint sa fatzada in tres alas: in cudda bassa s'aberit su dòpiu portale de intrada, cun arcos ribassati chi imbarant subra de una colunna tzentrale e subra de duos semicolonne iscumpassadas dae capitellos isculpidos. Dae inoghe s'atzedet a su pòrticu, in orìgine bortadu a crusiera, torradu a acontzare e afriscadu in su 1925.
De notare sos decoros de colunnas e capitellos, sìmiles meda a cuddos superstiti in sa serente domo Meloni, costruida a inghìriu a su 1432, e in s'antale domo Farris. Su capitellu de sa colunna tzentrale rafigurat duos òmines, fortzis Serafino babbu e fìgiu, a su cale nùmene diant fàghere riferimentu fintzas sos ànghelos isculpidos a s'in subra de sas semicolonne. In su segundu òrdine de sa fatzada s'aberint tres bifore, archiacute e trilobate, racchiuse e giuntas dae una curnisa a bilantza. Intre una ventana e s'àtera, motivos gigliati decorant su prospetu. In s'òrdine prus artu s'aberint duas lughes, cun colonnine laterales iscumpassadas dae capitellos cun decoradura fitomorfa. Longu sa bia Santa Caterina s'aberint una finestrella, a arcu inflesso in manera esterna e a totu de ses a s'internu, e un'intrada segundària a su palatzu, cun stipiti e architrave monolìticu retu de mensole.

Istòria de sos istùdios
Sa crìtica est concorde in s'insertare sa domo Guarino in su sèculu XV, partinde dae Renata Serra (1984), pro arribbare a s'ischeda in su volùmene de Francesca Segni Pulvirenti e Aldo Sari subra de s'architetura tardogòtica e de influssu de su Rinaschimentu (1994), ue benit individuada una sèrie de cunfrontos istilìsticos cun unos àteros monumentos de su Batorghentos de Sassari o de sas bighinàntzias.

Bibliografia
A. De sa Marmora, Itinerario de s'ìsula de Sardigna, Casteddu, Alagna, 1868, p. 600;
D. Scano, Istòria de s'arte in Sardigna de su XI a su sèculu XIV, Casteddu-Sassari, Montorsi, 1907, p. 134;
A. Florensa, "Su Gòticu catalanu in Sardigna", in Bulletinu de su Tzentru de Studios pro s'Istòria de s'Architetura, 17, 1961, p. 96;
V. Mòvida, Architeturas tataresas, Sassari, Gallizzi, 1965, p. 24;
E. Costa, Archìviu pitòricu de sa tzitade de Sassari. Diplomàticu, Aràldicu, Epigrafico, Monumentale, Artìsticu, Istòricu, a cura de E. Espa, Sassari, 1976, pp. 277-278;
R. Serra, "S'architetura sardu-catalana", in I Catalanos in Sardigna, a cura de J. Carbonell-F. Manconi, Cinisello Balsamo, Amilcare Pitzos, 1984, pp. 125-154;
E. Costa, Sassari, a cura de E. Cadoni, Sassari, 1992, pp. 84, 829;
F. Segni Pulvirenti - A. Sari, Architetura tardogòtica e de influssu de su Rinaschimentu. Nùgoro, Ilisso, 1994, ischeda 30.