Seguici su
Cerca Cerca nel sito

Pula, Monumentos romanos de Nora

Pula, Monumentos romanos de Nora

Pula, Monumentos romanos de Nora

Nora est collocada subra de unu promontòriu, su Capo de Pula, separadu dae sa terraferma de un'istmu chi s'estendet in duas puntas: a O Ischit Punta 'e Su Coloru (sa punta de sa colovra), a E la Puntat de su Coltellazzo, in cara a s'isuledda omònima. S'àrea est dominada dae sa turre ispagnola de su Coltellazzo, in una positzione de grandu valore paisagìsticu.
Sa bìsita de Nora romana tenet cumintzu de su monumentu suo prus nòdidu e significativu: su teatru. Issu podiat acasagiare 1100/1200 ispetadores e presentaiat: tres "vomitoria"; "porticus post scaenam" subra de su chirru orientale; "cavea", cumposta dae deghe filas de istradeddas pro su pùblicu; duas piticas tribunas, atzessìbiles de sa "porticus post scaenam" mediante duos scalette in pedra; "frons scenae". Duos mannos orci, atzapados in s'iposcenio, fiant istados interpretados comente a risuonatori pro s'amplificazione de sa boghe de sos atores, ma de reghente est istada sobrada un'ipòtesi noa: in fase tarda s'edifìtziu diat àere mudadu funtzione e sos orci diant èssere devènnidos cuntenidores de recatos alimentares.
Si sighit cara a O, longu su caminu chi segat in duos su promontòriu, chi cunservat lu giutu fognario cun cobertura a ischina de àinu in laterizi. Sunt visìbiles a s. sos restos de sas gai naradas "termas tzentrales" (II-sèculu III p.C.). S'edifìtziu no est a discansu leggibile pro su malu istadu de cunservatzione e pro las repìtidas restruturatziones. S'indivìduant fortzis unu "apodyterium" (spogliatoio); su "frigidarium" (sala pro su bagnu fritu); su "calidarium" (sala iscaldida), su "tepidarium" (sala iscaldida a temperadura mèdia); sos "praefurnia" (vanos e forros pro su riscaldamentu).
A d. de sas "termas tzentrales" pesat unu bighinadu de abitatziones pùnicas torradas a impreare in època romana.
Prus a in antis, superada una piazzetta cun su serbatoju ìdricu chi alimentaiat una fonte pùblica, est visìbile su "macellum", de sa prima metade de su sèculu III p.C.. Si tratat de unu cumplessu de ambientes chi ocupaiant un'intreu aoradu incraradu subra de duos caminos a S e a O, cun intrada subra de su caminu E. Fulcro de s'edifìtziu fiat una grandu corte tzentrale retangulare. Subra de su chirru N/E s'agatat unu longu passadissu subra de cale s'incrarant oto vanos. A s'internu de su passadissu s'agatant unu putzu e una cisterna. Su cumplessu est interpretadu comente a "hospitium" o comente a "macellum-horreum".
A N de su "macellum", sighende subra de su caminu O, s'agatant subra de sa d. sas "piticas termas", de su sèculu IV p.C. S'istrutura fiat atzessìbile a traessu de una pitica gradinata. Deretu a pustis de s'agatat unu longu passadissu mosaicato cun motivos geomètricos, ue s'aberint numerosos pozzetti. Longu su muru curret unu bancone mosaicato chi si perlongat in su vanu sutzessivu, cun funtzione de "apodyterium". Si cunservant fintzas su "frigidarium", su "calidarium", su "praefurnium", sos "tepidaria".
In cara a su "macellum", subra de su chirru opostu de su caminu E, est situada sa basìlica, de sa segunda metade de su sèculu III p.C. S'edifìtziu est partzidu in tres navadas, sa tzentrale de sas cales absidata. Est pretzèdidu a E de unu nartece. Su cobertura fiat in capriate, cun dòpiu spiovente.
A S de su "macellum", subra de su chirru opostu de su caminu S, est situadu s'imponente cumplessu de sas "termas a mare", de su sèculu II p.C. Tenet chirros porticati, ambientes caentes e unu mannu "frigidarium" cun duas bartzas.
Torrados a sa piazzetta cun su serbatoju e imboccata su caminu cara a S, su "cardu maximus", est visìbile subra de sa d. sa "domo de su pàtiu tetrastilo", de sos inzi de su sèculu III p.C. Presentat unu prospetu porticato e una pitica corte cun bartza tzentrale e pozzetto. Fiat atzessìbile de s'esternu tràmite unu passadissu cursadu dae una canaletta. Una sèrie de vanos mosaicati inghìriant sa corte: unu "cubiculum" presentat un'"emblema" cun figura feminile e animale marinu, de sa prima metade de su sèculu III p.C. S'edifìtziu fiat cun probabilidade dotadu de unu pranu superiore atzessìbile a traessu de una pitica gradinata.
A S de sa domo s'osservant sos restos de su santuàriu de Eshmun-Esculàpiu: a su ritu de s'incubatzione, tìpicu de custa divinidade, aporrint difatis sas statuine de dormienti de su sèculu II a.C. torrades de sos iscavos de s'edifìtziu.

Istòria de sos iscavos
Sos primos interventos, in su 1889, aiant pertocadu su tofet, mentras in sos annos sutzessivos fiant istadas fossadas sas necròpolis pùnicas e romanas e piticas partes de s'abitadu. A pustis de àteros modestos interventos, intre su 1952 e su 1960, Gennaro Pesce aiat postu in lughe bona parte de s'abitadu romanu. Dae su 1990 su giassu est interessadu dae iscavos sistemàticos continuativi a banda de unu grupu de Universidade.

Bibliografia
P. Meloni, Sa Sardigna romana, Tàtari, Chiarella, 1990;
S. Angiolillo, S'arte de sa Sardigna romana, Milanu, Jaca Book, 1998;
Chircas subra de Nora - I (annos 1990-1998), a cura de C. Tronchetti, Casteddu, Sainas, 2000;
Chircas subra de Nora - II (annos 1990-1998), a cura de C. Tronchetti, Casteddu, Sainas, s.d.;
C. Tronchetti, Nora. Tàtari, C. Delfino, 2001 (Sardigna archeològica. Ghias e itinerari; 1);
Nora, àrea C. Iscavos 1996-1999, a cura de B.M. Giannattasio, Genova, Brigados, 2003;
A. Mastinu, Istòria de sa Sardigna antiga, Nùgoro, Su Maestrale, 2005.

Comente arribbare
Dae Casteddu si sighit sa SS 195 pro Teulada finas a su km 27, ue s'acumprida a s. pro Pula. Rugradu su tzentru abitadu e imboccata sa bia Nora s'arribbat a s'àrea archeològica a pustis de 3 km.

Tipologia Contenuti: Cumplessu archeològicu
Archeologia

Provincia: Casteddu

Comune: Pula

Macro Area Territoriale: Sud Sardigna

CAP: 09050

Indirizzo: viale Nora, s.n.c.

Telefono: +39 070 9209366

Email: norascavi@gmail.com

Facebook: it-it.facebook.com/pg/NoraZonaArcheologica

Aggiornamento

27/10/2023 - 12:09

Dove si trova

Commenti

Scrivi un commento

Invia