Sa crèsia s'aorat subra de un'altura vulcànica a tesu de s'abitadu de Otieri, de sa cale dòminat sa pranura de su campu in tundu. Su logu fiat istadu sede de sa diòtzesi de Bisarchium/Guisarchum documentada dae su 1065-82 e suprimida in su 1503. Santu Antiogu de Bisarcio ᅢᄄ una de sas piᅢᄍ grandu crèsias romànicas in Sardigna. S'isulamentu e sa positzione iscenogràfica determinant una singulare cumbinatzione de paesàgiu e architetura, chi cualìficat su giassu intre sos piᅢᄍ dèchidos de s'intreu panorama architetònicu sardu.
Sa crèsia (m 33 x 12, artària m 10 belle) ᅢᄄ in pedra vulcànica de cavas locales. S'imponente isvilupu dimensionale derivat de sa funtzione de catedrale de sa diòtzesi de Bisarcio. S'impiantu torrat a artziare a unu perìodu antetzedente su 1090, annu in cale unu documentu de archìviu replicat unu piᅢᄍ antigu àutu de possessu, andadu pèrdidu in su fogu chi aiat distrùidu sa prima catedrale. In s'atuale edifìtziu si distinghent tres tempos de fàbrica: a s'impiantu de su sèculu XI torrant a artziare sos filari de cantones agigu sbozzati, a sa base de sas murature de sos costàgios cara a E. Sa segunda fase edilìtzia, sutzessiva a sa metᅢᅠ de su sèculu XII, ᅢᄄ caraterizada dae cantones de mèdia pezzatura bene sagomati. Su pòrticu fiat istadu agiuntu a sos cumintzos de su sèculu XIII. S'ala manca de su pòrticu, crollada, fiat istadu torrada a costrùere in su sèculu XVI.
La prantat ᅢᄄ trinavata cun àbside a E. Sa navada tzentrale tenet cobertura de linna; cuddas laterales sunt bortadas a crusiera. Sas arcadas de sos setos divisòrios s'innalzano subra de colunnas cun bases e capitellos fitomorfi. In su presbitèriu s'innalzano duos pilastros cun setzione a rughe, unu de sos cales reet unu capitellu cun figuratzione antropomorfa.
S'àbside rifletet sos modos pisanos de sas maestranze ativas in sos cantieri de s'ìsula a sa metᅢᅠ de su sèculu XII: partzidura in ispigros mediante semicolonne cun capitellu vegetale, arcatelle intro sas cales sunt insertadas mannas losanghe gradonate in bicromia.
Su pòrticu duecentesco tenet ses campadas bortadas a crusiera subra de pilastros cruciformi. Su pranu superiore de su pòrticu tenet tres ambientes bortados a carrada, unu de sos cales s'incrarat subra de sa navada tzentrale. A s'internu de custos ambientes, prepostos a capella obispale e comunicantes cun s'episcopio, s'agatat una tziminera a forma de mitria. A s'esternu s'aberint in su primu òrdine tres arcadas; in su segundu si disponet una sèrie de archetos a ogiva. In sa larga parasta laterale sunt ladinas sos contzas de ammorsatura a sos muros de àmbitu de s'episcopio, chi s'isvilupaiat longu su costàgiu deretu de sa crèsia.
Istòria de sos istùdios
S'edifìtziu ᅢᄄ tzitadu dae Vittorio Angius (1834) e descritu dae Giovanni Spano (1860). Dionigi Scano lu cunsìderat in s'istùdiu suo subra de sas crèsias medievales sardas (1907). Sa moderna letura protzedit pro su contributu de Raffaello Delogu (1953), colat pro cussu de Renata Serra (1989) e arribbat a s'ischeda de Roberto Coroneo (1993). A Fernanda Poli si devet un'aprofundidu istùdiu de sa decoradura iscultòrea (1999).
Bibliografia
V. Angius, voce "Bisarcio", in Goffredo Casalis, Dizionario geografico storico-statistico-commerciale degli Stati di S.M. il re di Sardegna, II, Torino, G. Maspero, 1834, pp. 336-337;
G. Spano, "Chiesa e cattedrale dell'antica Bisarchio", in Bullettino Archeologico Sardo, VI, 1860, pp. 81-91;
D. Scano, Storia dell'arte in Sardegna dal XI al XIV secolo, Cagliari-Sassari, Montorsi, 1907, pp. 200-211;
R. Delogu, L'architettura del Medioevo in Sardegna, Roma, La Libreria dello Stato, 1953, pp. 76, 121-125;
F. Amadu, La diocesi medioevale di Bisarcio, Cagliari, Fossataro, 1963, pp. 11-40;
R. Serra, La Sardegna, collana "Italia romanica", Milano, Jaca Book, 1989, pp. 262-270;
R. Coroneo, Architettura romanica dalla metà del Mille al primo '300. Nuoro, Ilisso, 1993, scheda 19;
F. Poli, "La decorazione scultorea del Sant'Antioco di Bisarcio. Nuovi dati per vecchie attribuzioni", in Sacer, n. 6, 1999, pp. 167-199;
G. Piras, "Le iscrizioni funerarie medievali della basilica di San Gavino: contributi preliminari per una rilettura", in Il Regno di Torres 2. Atti di Spazio e Suono 1995-1997, Sassari, 2003, pp. 302-342;
R. Coroneo-R. Serra, Sardegna preromanica e romanica, collana "Patrimonio artistico italiano", Milano, Jaca Book, 2004, pp. 157-166;
R. Coroneo, Chiese romaniche della Sardegna. Itinerari turistico culturali, Cagliari, AV, 2005, pp. 51-52.
Categoria Struttura: Monumentu o Cumplessu monumentale
Tipologia Contenuti:
Architetura religiosa
Fruibilità: Abertu
Provincia: Tàtari
Comune: Ozieri
Macro Area Territoriale: Nord Sardigna
CAP: 07014
Indirizzo: SS 597 - località S. Antioco di Bisarcio
Telefono: +39 079 787638 +39 079 7851052
Email: segreteria.istituzione@comune.ozieri.ss.it promozione.istituzione@comune.ozieri.ss.it
Sito Web: www.bisarcio.comune.ozieri.ss.it/index.htm www.welcometozieri.it/joomla/info-e-orari
santandria - martzu
Ierrile - Ierrile
Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
09:30 - 13:00
Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
14:00 - 18:00
abrile - santugaine
Istiale - Istiale
Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
10:00 - 13:00
Martedì - Mercoledì - Giovedì - Venerdì - Sabato - Domenica
14:30 - 19:00
Informazioni sui biglietti e sull\'accesso: Serradas ispetziales il1 santandria, 25 e 26 nadale, 1 e 6 ghennàrgiu. S'importu de sos billetes puᅢᄇ àere subidu variatziones. Sa fruibilitᅢᅠ de su giassu faghet riferimentu a sa matessi istrutura comunale chi gestit sa Gruta de San Michele, a Otieri.
Modalità di accesso: a pagamentu
Biglietti :
Informazioni sui servizi: Pro sos laboratòrios didàticos dedicados a sas iscolas est netzessària s'aparauladura antitzipada, acanta s'Istitutzione San Michele, pro definire su programa de sas fainas e sos costos de iscritzione. Sas bìsitas ghiadas sunt cumpresas in su prètziu de su billete.
Aggiornamento
Servizi
Sala per la didattica
Visite guidate
Dove si trova
Immagini
Commenti