Onanie, Crèsia de San Pedru

Collocadu in su coro de sa Sardigna, s'abitadu de Onanie est connotu pro sos murales realizados dae su pintore Diego Asproni e de unu grupu de istudiantes de s'Acadèmia de Brera. In sas bighinàntzias s'agatant sitos archeològicos chi torrant a artziare a s'època nuràgica. S'antiga parrochiale de San Pedru Apostolo est assetiada a sa lestra periferia de su paisu, in un'àrea de su campu chi prospetta subra de su caminu intre Onanie e Vitzi.
Sa crèsia de San Pedru Apostolo de Onanie rapresentat unu bell'esèmpiu de Romànicu minore, chi traet faschent dae s'orgànica insertada in su paisàgiu naturale e de sa calidade de sa pedra.
Non si connoschent atestatziones documentàrias de sa crèsia, de su totu realizada in granitu traballadu in piticos contzas. Sa fàbrica faghet a ascrìere a su sèculu XII e presentat elementos de forte afinidade cun piticas crèsias de s'ìsula de Elba e de sa Còrsica, in manera aguale fraigadas in granitu.
Su fundu est mononavata cun àbside a S/E. Sa cobertura esterna est realizada in lastras de scisto. S'àbside presentat una monofora a su tzentru e est sovrastata de un'abertura cruciforme, anàloga a cudda in fatzada. Custa ùrtima presentat unu portale cun arcu de iscarrigamentu torradu a pesare e un'architrave in scisto; a su cùcuru de sos spioventi s'àrtziat unu grandu campanile a vela.

Istòria de sos istùdios
S'istòria de sos istùdios subra de Onanie e sa crèsia de San Pedru si reduit a pagas publicatziones: sa boghe "Onanie" de Vittorio Angius in su "Ditzionàriu" de su Casalis (1845), s'istùdiu subra de sa diòtzesi de Galtellì curadu dae Pietro Maria Marcello (1983) e s'ischeda in su volùmene de Roberto Coroneo subra de s'architetura romànica in Sardigna (1993), chi ponet s'atzentu subra de sa particularidade de su materiale costrutivu, su granitu, pagu impreadu in s'architetura romànica sarda. De su 1995 est una publicatzione curada dae su Comunu de Onanie.

Bibliografia
V. Angius, "Onanie", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su Re de Sardigna, XIII, Torinu, G. Maspero, 1845, pp. 109-112;
P.M. Marcello, Sa diòtzesi de Galtellì, Tàtari, Stamperia Artìstica, 1983, p. 53;
R. Coroneo, Architetura romànica de sa metade de su Milli a su primu '300, Nùgoro, Ilisso, 1993, ischeda 63;
Onanie: arte e cultura de una comunidade, Onanie, Comunu de Onanie, 1995;
R. Coroneo, Aiat pedidu romànicas de sa Sardigna. Itinerari turìsticu-culturales, Casteddu, AV, 2005, p. 63.

Comente arribbare
Longu sa SP 3 dae Vitzi a Lùvula, a su km 7,5 s'agatat s'abitadu de Onanie, a sa cale periferia pesat sa crèsia de San Pedru.