Terranoa, Pozzo sacru de Ischit Testa

Su monumentu est situadu a sa periferia de s'abitadu de Terranoa, a pagas chentinas de metros de su mare, in Gallura, regione de sa Sardigna nord-orientale.
Su tèmpiu est costituidu dae un'ampra corte tzirculare naradu "sala de su cussìgiu", unu vestìbulu, un'iscala e una càmera a "tholos" chi capta sa bena sorgiva. Sa corte (m 8,30 x 7,41) - lastricadu e rugradu dae una sutastante canaletta pro su deflusso de s'abba – est delimitadu dae unu muru tzirculare (largh. m 0,94; alt. m 0,30) chi presentat longu s'intreu isvilupu unu bancone-sedile (largh. m 0,69/0,39; alt. m 0,45); bi s'atzedet a traessu de un'intrada aberta subra de su chirru N e dotadu de pitica iscala cun 4 istradeddas.
Su beru e etotu tèmpiu a putzu - fraigadu cun blocos de schisto, granitu e trachite, cun coidadu sbozzati - cunservat in ala su vestìbulu, realizadu a unu livellu inferiore respetu a sa corte. S'ambiente, a forma de trapètziu (lungh. m 2,62, largh. max. m 2,62), presentat sediles longu sos muros e su pamentu lastricadu rugradu dae una canaletta de iscolo. Subra de su chirru de fundu s'aberit s'iscala chi, cun 17 istradeddas, giughet a sa bena. Su vanu-iscala presentat una cobertura costituida dae lastre de granitu dispostas a piattabanda a artària iscalare (riproduende una pesada de iscala bortulada). Sa càmera de su putzu, tzirculare (diam. m 1,25; alt. m 5,25), est costruida cun massos dispostos subra de 28 filari regulares in aggetto. A sa base s'agatat una pedana (m 0,35) realizada a inghìriu a unu càmbaro tzirculare (diam. m 0,50) de cale scaturisce sa bena sorgiva. A s'in subra de sa tzella ipogeica s'ergeva una càmera a "tholos", chi si cunservat pro un'artària màssima resìdua de m 1,65. Su tèmpiu est datàbile intre sa fine de s'Edade de su brunzu e sa prima Edade de su ferru.
A s'època de s'iscavu (1938) su putzu at torradu numerosos repertos riferibili a s'edade nuràgica, pùnica e romana (tzeràmicas, metallos, bruciaprofumi), sinnu de una tzerta continuidade de impreu belle semper collegada a ritos paganos.

Istòria de sos iscavos
Su giassu fiat istadu ogetu de iscumbata archeològica in su 1938, a òpera de sa Soprintendenza pro sos Benes archeològicos; in su 1996 s'istrutura fiat istadu restaurada.

Bibliografia
D. Levi, "Crònaca de sos acatamentos e de sos restàuros", in Sas Artes, I-2, 1938, pp. 214-215;
D. Panedda, S'Agru de Terranoa in su perìodu preistòricu, pùnicu e romanu, cannaca "Cannaca de istùdios istòricos", 2, Roma, S'Erma, 1954, p. 65 ss., fig. 1;
E. Contu, "Restàuru de unu putzu sacru in localidade Ischit Testa", in Bullettino arte, 2-3, 1968, p. 148, fig. 17;
E. Contu, "S'architetura nuràgica", in Ichnussa: sa Sardigna de sas orìgines a s'edade clàssica, Milanu, Scheiwiller, 1981, p. 116, tav. VIII a;
F. Nicosia, "Sa Sardigna in su mundu clàssicu", in Ichnussa: sa Sardigna de sas orìgines a s'edade clàssica, Milanu, Scheiwiller, 1981, pp. 481-482;
F. Su Schiavo, "Terranoa (Sassari). Localidade Ischit Testa", in Sos Sardi: sa Sardigna de su paleolìticu a s'edade romana, a cura de E. Anati, Milanu, Jaca Book, 1984, pp. 281-283;
F. Su Schiavo, "Su putzu sacru nuràgicu de Ischit Testa", in Terranoa e su territòriu suo. Istòria e archeologia, Otieri, Su torchietto, 1991, pp. 133-134;
A. Antona, "Pozzo sacru de Ischit Testa (Terranoa, Sassari)", in 13° Cungressu internatzionale de sas iscièntzias preistòricas e protostoriche, Forlì, A.B.A.C.O, 1996, pp. 98-100;
M.A. Amicano-R. De Oriano-A. Sanciu, De Terranoa a Terra Nova: itinerari istòricos, archeològicos, monumentales, Terranoa, Coop. Iolao, 2004, pp. 37-40.

Comente arribbare
Dae Terranoa, cursare bia de sos Lidos e a sa rotatoria sighire pro viale Itàlia in zona industriale, a sa manna rotatoria sighire subra de sa SP82 in diretzione Pittulongu, acanta a su tzentru cummertziale sighire sa cartellonìstica chi signalat su giassu.
Postale de su trasportu pùblicu urbanu ASPO (www.aspo.it) lìnia 4 finas a sa firmada Pozzo Sacru.