Iglesias, Castello de Salvaterra

Igrèsias si tendet a sos pees de su monte Marganai e est nòdida pro sa faina minerària chi l'at distinta in sos sèculos passados. S'istòria de Igrèsias est meda travagliata. De sa fundatzione urbana in su sèculu XIII, a òpera de sos Pisanos, cun su nùmene de "Villa Ecclesiae" a sa presa aragonesa in su sèculu XIV, at subidu una sèrie de alternos fatos, culminate cun s'annessione a su patrimòniu de sa Corona de Aragona a sa fine de su sèculu XV. Sos fatos istòricos ant cunditzionadu fintzas sa casta de sas fortificatziones suas, a s'ispissu torradas a costrùere dae su binchidore de turnu. Su casteddu de Salvaterra dòminat de su cùcuru de sa punta omònima sa parte N/E de s'abitadu.
Grandu importu pro Villa de Crèsia, oe Igrèsias, aiat cugugiadu su casteddu de Salvaterra. Mutidu casteddu de San Guantino suta de sa dominatzione de sa Repùblica de Pisa, fiat istadu posca torradu a costrùere e mutidu casteddu de Salvaterra, de sa punta subra de cale s'erge. Etotu custa positzione, subra de sa punta Salvaterra, garantiat de sola unu grandu podere difensivu e chi ofendet, de modu chi sa fortificatzione poderet èssere amparada fintzas de un'esiguo manìgio de sordados.
De unu disinnu de su 1358 si traet sa rafiguratzione de unu casteddu cumpostu dae unu fundu cuadrangulare, duos torrioni angulares chi rinserrano una sorta de intrada turrito fintzas issu. Oe non bi sunt chi rùderes de s'antiga fortificatzione: si sarvat parte de su chirru N e de su ladu E, mentras cuddos S e O sunt cobertos de vegetatzione. Fràigos de su Otighentos ant galu de prus cumpromìtidu su chi restaiat de su casteddu, de cale abarrant in prus rastros de muros intonacate e unas cantas ventanas e ghennas de difìtzile datatzione.

Istòria de sos istùdios
Subra de sa tzitade de Igrèsias e subra de su casteddu si signalant s'artìculu de Foiso Fois de su tìtulu "Sa tzinta medievale e su casteddu de Salvaterra de Igrèsias", publicadu in prima batuta in su 1963, sighidu dae s'interventu in Almanacco de Casteddu in su 1979, de su tìtulu "Unu scrigno de istòria. Su casteddu de Salvaterra de Igrèsias". De su 1987 est su libru de Alfredo Ingegnu, in su cale si dat in manera puntuale contu de sos restàuros a sos monumentos istòricos tzitadinos. De trincu istòricu sos fundamentales traballos curados dae Marco Tangheroni: "Sa tzitade de sa prata" e "Studios subra de Igrèsias medievale".

Bibliografia
F. Fois, "Sa tzinta medievale e su casteddu de Salvaterra de Igrèsias", in Studios istòricos e giurìdicos in onore de Antonio Fiat, Pàdua, 1963, pp. 170-178;
F. Fois, "Unu scrigno de istòria. Su casteddu de Salvaterra de Igrèsias", in Almanacco de Casteddu, 1979, sena pàginas;
A.M. Olia-O. Schena, "Sa segunda presa arbaresa de Villa de Crèsia in su 1391", in Medioevu sàgios e rassegnas, 9, 1984, pp. 119-134;
M.M. Costa, "Ufitziales de Pedru su Tzerimoniosu a Villa de Crèsia", in Studios subra de Igrèsias Medievale, Pisa, 1985, pp. 193-214;
M. Tangheroni, Sa tzitade de sa prata. Igrèsias de sas orìgines a sa fine de su Medioevu, Nàpule, Liguori, 1985;
A. Ingegnu, Igrèsias. Unu sèculu de amparu de su patrimòniu architetònicu, Aristanis, S'Alvure, 1987;
F. Fois, Castelli de sa Sardigna medievale, a cura de B. Fois, Cinisello Balsamo, Amilcare Pitzos, 1992, pp. 63-70.