Fiolinas, Cumplessu de Punta Unossi

Su giassu est assetiadu subra de su pranu de Ischit Cuguttada, a sos pees de s'altura de Punta Unossi (compidada dae s'omònimu nuraghe) e a domìniu de sa profunda badde de Giuncos.
Su cumplessu de Punta Unossi est unu de sos prus importantes de su territòriu de Fiolinas.
Est costituidu dae un'estèndidu istadu in s'internu de su cale ispicat un'edifìtziu tzirculare de grandu dimensiones (diam. esternu m 11, internu m 7,60) chi presentat elementos tìpicos de sas gai naradas "cabannas de sas riuniones": unu sedile tzirculare adossadu a sos muros e unu basamentu tzirculare tzentrale subra de su cale in orìgine imbaraiat unu betilo-turre (agatadu in su cursu de s'iscavu adagiato a su muru de s'ambiente).
Sas cabannas de s'abitadu sunt costruidas a fùrriu a un'istrutura nuràgica cantecantu interessante e atìpica (s'ispissu tzitada comente a "nuraghe Ischit Cuguttada"): si tratat de una pitica turre (diam. m 5,20) in orìgine realizada cun blocos non traballados e subrapostos sena particulare cura, cun probabilidade cugugiada a "tholos"; a s'edifìtziu fiat bènnidu adossadu, in unu segundu momentu, unu rifascio (grussesa m 0,80/1,00) costruidu in òpera isodoma, cun contzas bene traballados, sena risparmiare un'intrada.
Est difìtzile nàrrere cale fossas sa funtzione de s'edifìtziu chi, tzertamente, deviat rivestire unu grandu importu in s'àmbitu de su bidditzolu: s'architetura isodoma, difatis, est connètida a sos edifìtzios de cultu, e connotat s'insediamentu de Punta Unossi comente a unu bidditzolu-santuàriu.
S'abitadu fiat istadu de seguru torradu a impreare in edade romana, comente a documentat sa presèntzia de istruturas a fundu retangulare e de materiales ascrivibili a custu perìodu.

Istòria de sos iscavos
S'àrea est istada ogetu de unas cantas campagnas de iscavu archeològicu giutas in sos annos otanta de su sèculu cùrridu dae Angela Antona e Francesca Galli.

Bibliografia
A. Antona, "Bidditzolos nuràgicos: Fiolinas - Sassari, Loc. Ischit Punta e Onossi, Loc. Giorrè", in Bulletinu de archeologia, 1-2, 1990, pp. 264-265;
P. Melis, Sa tumba de Campu Lontanu in su territòriu de Fiolinas. Sassari, C. Delfino, 2001 (Sardigna archeològica. Ghias e itinerari; 30).

Comente arribbare
Dae s'abitadu de Fiolinas pigare su caminu comunale cara a Santa Maria de Sea, asfaltada in su primu tretu. Aia cursadu belle 1,3 km de su tretu isterradu, cròmpida sa tzima de s'altura, s'agatat unu cartellu cun sos indicos pro arribbare a su bidditzolu nuràgicu.