Sòssu, Crèsia de San Pantaleo

Su pittoresco tzentru istòricu de Sòssu cumprendet diversos monumentos architetònicos de tzertu balore istòricu e artìsticu, fraigados intre sa fine de su Batorghentos e sa prima metade de s'Otighentos. Sa crèsia s'agatat a su cùcuru de sa bia printzipale, cursu Vittorio Emanuele.
Sa parrochiale de San Pantaleo, intitulada a su patronu de su paisu, fiat istadu fraigada in su 1836 de su tataresu Antonio Cano in s'ispàtziu in cale pesaiat s'antiga parrochiale, de cale aiat torradu a impreare sos materiales.
Sa fatzada fiat belle acabada in su làmpadas de su 1840 ma s'improvisa iscumparta de su progetista, tres meses prus tardos, aiat provocadu unu rallentamento de sos traballos. S'incàrrigu de giùghere dae in antis sa fàbrica fiat bènnidu afidadu a sos architetos tataresos Francesco Agnesa e Angelo Maria Piretto, ma numerosas interrutziones e dispute aiant caraterizadu lu sigo. Si puru no ancora acabadu, s'edifìtziu fiat bènnidu abertu a su cultu in su 1856.
Sa crèsia s'ispirat a cànones neoclàssicos. Presentat unu fundu tzentrale imperniata subra de un'ampra cùpula emisfèrica ma cun s'asse trasversale in manera lèbia prus curtzu de cuddu longitudinale, galu de prus perlongadu dae su profundu presbitèriu absidato. Bator cupolette ellissoidali cugùgiant sos vanos a sos àngulos de s'edifìtziu mentras in su vanu presbiteriale agatat ispàtziu una àtera cùpula emisfèrica.
Ultres a s'iscenogràficu giogu de sos profilos de sas cùpulas e de sa turre campanaria, costruida petzi in su 1899, s'esternu est caraterizadu dae s'andamentu sinuoso de sas àbsides e de sa bianca fatzada, a duos livellos, scandita de lesene e coronada dae unu fastigio curvilineo. Sas nitzas acollint istàtuas de sos Apòstolos, de su matessi Cano, mentras in sos nicchioni a s'internu de s'edifìtziu sunt collocadas istàtuas in istucu rafigurantes sos apòstolos realizadas dae Salvatore Demeglio e datadas 1858. Su San Pantaleo de Sòssu est cunsideradu, nointames unas cantas incoerenze imputàbiles a sas travagliate fatos costrutivos, su màssimu crompimentu de su pradu architetu tataresu.

Istòria de sos istùdios
Una rassegna de sos istùdios s'agatat in sa bibliografia relativa a s'ischeda in su volùmene de s'"Istòria de s'arte in Sardigna" subra de s'architetura ses-de su Otighentos (1992).

Bibliografia
S. Naitza, Architetura de su tardu '600 a su classitzismu purista. Nùgoro, Ilisso, 1992, ischeda 79;
A. Pilo, Sa "Zimbonia" de Santu Pantareu, Casteddu, Edes, 1999.