Santu Lussùrgiu, Crèsia de San Lenardu

Sa crèsia de San Lenardu pesat in una zona rica de padentes a sas pende·nos de su Montiferru, in s'àrea mutida "de sas sete funtanas" de s'ispagnolu "seis fuentes" pro bia de sas sete benas in sa zona. Su giassu est una frecuentada meta de turismu domenicale, pro bia de sa bundàntzia de abba e de s'àera frisca e sana fintzas in s'istajone istiale.
Sa crèsia de San Lenardu espressat a su mègius lu faschent de su monumentu medievale imbertu in su birde e ligadu a s'antiga pertenèntzia a s'òrdine de sos Ospedalieri de San Giuanne.
In su "Condaghe de San Nigola de Trullas" (XII-sèculu XIII) est mentovada una "villa VII funtanas", mentras in su 1341 si tenet noa de una "ecclesia septem fontium". Una fonte documentària de su 1355 atestat s'esistèntzia de s'ospidale de San Lenardu de sete funtanas, tentu dae sos Ospedalieri de San Giuanne. Non tenimus fontes chi atestent sa data de fundatzione o de cunsacratzione, tantu prus pagu sas diversas fases costrutivas de s'edifìtziu religiosu. A sa metade de su sèculu XII diat pòdere torrare a artziare una prima àula mononavata cun àbside semitzircolare, crèschida intre XIII e sèculu XIV cun s'abbatimentu de su muru N e sa ricostrutzione de s'àbside, chi aiat assùmidu s'atuale fundu cuadrangulare.
S'edifìtziu est in contzas de predamolina. Sa fatzada est partzida in oritzontale de archetos a totu de ses chi separant sa parte inferiora cun sos duos portales de cudda superiora timpanata. Sa parte inferiora ateretantu est mòvida dae una lesena. Las aiais paradu chinghent sos chirros de sa fatzada: in cudda dereta abarrant rastros de dàbiles istruturas de giuntura cun edifìtzios in tundu. Su tìmpanu est coronadu dae archetos pènsiles a totu de ses subra de peducci. Sos portales sunt de su tipu architravato e lunettato a totu de ses. Su portale de manca presentat sa lunetta non torrada a pesare mentras su portale de dereta tenet sa lunetta torrada a pesare de unu contzo. Sos duos portales non so coevi, sende chi s'assimìgiu issoro est istada cherta dae sos costruidores chi però non sunt istados in gradu de mascherare su divàriu cronològicu.
Diferente solutzione fiat istada adotada pro s'àbside, torrada a costrùere segundu sas tendèntzias gòticas noas: cuadrada cun monofora archiacuta. Est interessante a notare comente a sos archetos monolìticos siant in totu de ses cun una sùtile ghiera influida, e no a ses agudu comente diat bòlere su limbàgiu gòticu chi at detadu sas formas de sa monofora absidale.

Istòria de sos istùdios
Sa crèsia est signalada a su cumintzu de su sèculu XX de Dionigi Scano. A sa metade de su sèculu torrat a artziare s'istùdiu de Gino Crudeles chi, aende giutu sàgios de iscavu, aiat pòdidu propònnere s'interpretatzione de sos pesados, distinghende duas fases edilìtzias. A sa fine de su sèculu torrant a artziare sos istùdios de Roberto Coroneo, chi at riesaminadu sas fontes documentàrias subra de s'istòria de s'edifìtziu e de s'atacadu ospidale.

Bibliografia
D. Scano, Istòria de s'arte in Sardigna de su XI a su sèculu XIV, Casteddu, Tàtari, Montorsi, 1907, pp. 315-316;
G. Crudeles, "Crèsia de San Lenardu de Seis Fuentes in territòriu de Santu Lussùrgiu", in Studios Sardi, X-XI, 1952, pp. 477-490;
R. Delogu, S'architetura de su Medioevu in Sardigna, Roma, Sa Libreria de s'Istadu, 1953, pp. 129, 235-236;
R. Coroneo, Architetura romànica de sa metade de su Milli a su primu '300, Nùgoro, Ilisso, 1993, ischeda 61;
R. Coroneo, Aiat pedidu romànicas de sa Sardigna. Itinerari turìsticu-culturales, Casteddu, AV, 2005, pp. 59;
R. Coroneo, "Sa crèsia de San Lenardu de Seis Fuentes", in Santu Lussùrgiu. De sas orìgines a sa "Grandu Gherra", a cura de G. Melas, Nùgoro, Solinas, 2005, pp. 45-58.