Cuzinas, Castello Doria

Su territòriu de Cuzinas est ricu de documentatzione archeològica chi torrat a artziare a s'edade preistòrica. Su paisu e su casteddu Doria sunt assetiados a sos pees de sos montigros chi contornano sa pranura cursada dae su riu Coghinas.
Non si tenent noas documentàrias subra de s'arretamentu de su casteddu. In sa segunda metade de su sèculu XIII fiat in manu a sa famìlia Doria. In su 1370 resurtat ancora in atòliu, interessadu in sos fatos de sa gherra intre s'Arborea sa Corona de Aragona. Giai de su sèculu XV aiat dèvidu subire unu lentu declinu.
De sa fortificatzione abarrant petzi unu torrione, unos cantos tretos de paramentu muràriu e una manna cisterna.

Istòria de sos istùdios
Pro Cuzinas faghet a lèghere sa boghe ''Coguinas'' de Vittorio Angius pro su ''Ditzionàriu'' de su Casalis. Sighint sas tratatziones de su casteddu Doria in sas òperas a caràtere generale subra de sas fortificatziones sardas de su Medioevu, comente a sas de Raimondo Carta Raspi (1933) e de Foiso Fois (1992). Prus reghentes sos traballos de Giuseppe Meloni (1986), de Pinuccia Simbula (1991) e de Giancarlo Pes (2002).

Bibliografia
V. Angius, "Coguinas", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su Re de Sardigna, V, Torinu, G. Maspero, 1839, pp. 320-328;
F. Fois, Castelli de sa Sardigna medievale, a cura de B. Fois, Cinisello Balsamo, Amilcare Pitzos, 1992, pp. 267-269;
G. Meloni, ''Casteldoria: protzessu pro una resa'', in Archìviu Istòricu Sardu, XXXV, 1986, pp. 101-114;
P.F. Simbula, ''Casteldoria doda matrimoniale de Eleonora de Arborea'', in Medioevu sàgios e rassegnas, 16, 1991, pp. 117-130;
G. Pes, ''S'Anglona suta de sos Doria'', in Sardigna antiga: culturas mediterràneas: torrada a bìdere semestrale de archeologia, etnologia, istòria, 11, 2002, pp. 9-13;
G. Serreli, Totu sos casteddos de sos bator regnos, "Darwin. Cartulàrios", n. 1 (trìulas-austu 2006), pp. 104-109.

Comente arribbare
Cuzinas si crompet cursende sa SS 127 de Sassari. A pustis de 10 km s'imbocca sa SP 92 finas a su paisu. Pro cròmpere su casteddu si pigat su caminu pro Pèifugas e a pustis de 1 km si dèviat a manca pro sighire a pees.