Oscheri, Crèsia de Sennora Nostra de Castro

Oscheri s'agatat in su Monte Agudu, in sas bighinàntzias de su riu Coghinas. Su territòriu, vàriu meda de su puntu de bista ambientale, at torradu rastros archeològicas de continuidade insediativi finas dae s'època preistòrica. In sas bighinàntzias de su giassu de su campu in cale pesat, subra de s'artu de una punta, sa crèsia de Sennora Nostra s'agatant sos rùderes de unu forte romanu, nòdidu cun su topònimu de Castro, chi at dadu su nùmene a sa crèsia e a sa diòtzesi de cale fiat istadu catedrale in su Medioevu.
Sennora Nostra de Castro o Castrat devet su nùmene suo a sa diòtzesi, documentada intre su 1116 e su 1503, e est un'esèmpiu de comente a, in edade medievale, sas catedrales non deverent in manera netzessària possedire grandu dimensiones, ma poderent fintzas èssere piticas, comente a in custu casu.
Sa crèsia fiat istadu pesada a sa metade de su sèculu XII in pedra vulcànica ruja, segada in cantones bene squadrati. Tenet fundu mononavata; sas dimensiones in longària sunt ricavadas dae sa ripetitzione de su mòdulu cuadradu basadu subra sa larghesa de s'àula matessi, chi tenet cobertura de linna.
Sa fatzada est rinserrata de robustas aiais paradu de àngulu; s'ispigru est spartito de duos sùtiles lesene giuntas dae archetos in grupos de tres. Duos semicolonne sunt adossadas a chirru de sas lesene de fatzada. In sos costàgios e in s'àbside s'aberint monofore a dòpiu strombo; in su frontone de s'àbside gasi comente in fatzada s'aberint de sas lughes cruciformi.

Istòria de sos istùdios
S'istoriografia subra de sa catedrale de Castro est ampra. Si movet de sa boghe "Castrat" (1837) de Vittorio Angius sighida dae sa boghe "Oscheri" (1845) de su matessi autore, ambas insertadas in su "Ditzionàriu" de su Casalis; unos chimbanta annos a pustis de si còllocat su contributu de Dionigi Scano (1907) sighidu dae su de Raffaello Delogu (1953). De su 1981 est s'artìculu de Aldo Sari; de tres annos sutzessivu su traballu de Francesco Amadu subra de sa diòtzesi de Castro (1984). In ùrtimu si signalant sas ischedas in sos volùmenes de Renata Serra (1989) e de Roberto Coroneo (1993), ambos subra de sa Sardigna romànica.

Bibliografia
V. Angius, "Castrat", in G. Casalis Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S. M. su Re de Sardigna, III, Torinu, G. Maspero, 1837, pp. 277-278;
V. Angius, "Oscheri", in G. Casalis Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S. M. su Re de Sardigna, XIII, Torinu, G. Maspero, 1845, pp. 608-609;
D. Scano, Istòria de s'arte in Sardigna de su XI a su sèculu XIV, Casteddu-Sassari, Montorsi, 1907, p. 334;
R. Delogu, S'architetura de su Medioevu in Sardigna, Roma, Sa Libreria de s'Istadu, 1953, p. 72;
A. Sari, "Noas testimonias architetònicas pro su connoschimentu de su Medioevu in Sardigna", in Archìviu Istòricu Sardu, XXXII, 1981, pp. 65-116;
F. Amadu, Sa diòtzesi medievale de Castro, Otieri, Su Torchietto, 1984, pp. 18-19;
R. Serra, Sa Sardigna, cannaca "Itàlia romànica", Milanu, Jaca Book, 1989, pp. 406-407;
R. Coroneo, Architetura romànica de sa metade de su Milli a su primu '300, Nùgoro, Ilisso, 1993, ischeda 18;
R. Coroneo-R. Serra, Sardigna preromànica e romànica, cannaca "Patrimoniu artìsticu italianu", Milanu, Jaca Book, 2004, pp. 279-280;
R. Coroneo, Aiat pedidu romànicas de sa Sardigna. Itinerari turìsticu-culturales, Casteddu, AV, 2005, p. 53.

Comente arribbare
Si cursat sa SS 597 dae Sassari finas a pagos km in antis de s'abitadu de Oscheri, ue s'adobiat sa deviatzione pro cròmpere su giassu de sa crèsia de Sennora Nostra de Castro.