Oroteddi, Crèsia de San Giovanni Battista

Su territòriu de Oroteddi, in sas bighinàntzias de su parcu naturale Ischit Serra, si presentat ricu de sitos archeològicos chi torrant a artziare a s'època nuràgica. Cun su nùmene de Ortillen, fiat istadu sede de su pìscamu de Othana intre su 1116 e su 1139.
Sa crèsia intitulada a San Giovanni Battista aiat dèvidu èssere costruida a fùrriu a su 1116, cando sa crèsia aiat acumpridu funtzione de catedrale pro sa temporànea indisponibilità de sa de Otzana. In su cursu de sos sèculos at subidu interventos e rimanìgiamentos chi nd'ant alteradu s'aèrgiu originàriu, articulada in unu fundu a rughe "commissa". S'àula mononavata teniat cobertura de linna, sos bratzos de sa navada furriadas a crusiera. In sos annos sessanta de su sèculu passadu sunt istadas agiuntas sas navadas laterales, chi creschent sa càbida de s'àula.
De s'impiantu romànicu in pedra vulcànica abarrant in bista sa fatzada, s'àbside e las aiais paradu angulares de sa navada e de sos costàgios. Su restu de sa crèsia est cugugiadu dae intonaco biancu. Duas curnisas orizontales partzint sa fatzada in tres ispigros: in sa parte bassa s'aberit su portale architravato e lunettato; a su tzentru s'aberit un'oculo iscumpassadu dae una sèrie de archetos poggianti subra de peducci modanati. In sa parte arta de sa fatzada sos spioventi sunt decorados cun archetos subra de peducci chi sighint longu sos costàgios de s'edifìtziu e in su prospetu absidale. A s'internu de s'àbside s'aberit una monofora cun rughe grega isculpida, sìmile a cudda in sa crèsia de San Nigola a Otzana. Àteras monofore s'aberint in sos costàgios de sa crèsia.

Istòria de sos istùdios
S'istoriografia chi riguardat su monumentu e su territòriu suo pigat sas mossas de sa boghe "Oroteddi" (1845), de Vittorio Angius, insertada in su "Ditzionàriu" de Goffredo Casalis. Posca s'indivìduant sos istùdios de Dionigi Scano (1907, reimprenta 1980) e de Raffaello Delogu (1953). Prus reghente su contributu de Fernanda Poli (1977), sighida dae Renata Serra (1989) e de Roberto Coroneo (1993) in sos relativos volùmenes subra de s'architetura romànica in Sardigna.

Bibliografia
V. Angius, "Oroteddi", in G. Casalis, Ditzionàriu geogràficu istòricu-istatìsticu-cummertziale de sos Istados de S.M. su Re de Sardigna, XII, Torinu, G. Maspero, 1845, pp. 543-547;
D. Scano, Istòria de s'arte in Sardigna de su XI a su sèculu XIV, Casteddu, Montorsi, 1980, pp. 336-337;
R. Delogu, S'architetura de su Medioevu in Sardigna, Roma, Sa Libreria de s'Istadu, 1953, p. 135;
F. Poli, "Pro una rilettura de su S. Nigola de Otzana", in Studios Sardi, XXIV, 1975-77, pp. 225-240;
R. Serra, Sa Sardigna, collana "Itàlia romànica", Milanu, Jaca Book, 1989, pp. 408-409;
R. Coroneo, Architetura romànica de sa metade de su Milli a su primu '300, collana "Istòria de s'arte in Sardigna", Nùgoro, Ilisso, 1993, sch. 16;
R. Coroneo-R. Serra, Sardigna preromànica e romànica, collana "Patrimòniu artìsticu italianu", Milanu, Jaca Book, 2004, pp. 278-279;
R. Coroneo, Aiat pedidu romànicas de sa Sardigna. Itinerari turìsticu-culturales, Casteddu, AV, 2005, p. 61.