Orane, Crèsia de Sennora Nostra de Itria

Orane s'agatat in sa Barbàgia de Ollollai, prus de pretzisu a sos pees de su Monte Gonare (1100 m s.l.m.), intre sa pranura de Otzana e sa cadena montagnina de su Gennargentu. S'àrea est rica de sitos archeològicos partinde dae s'edade preistòrica. Sa de oe cunfiguratzione de Orane est frutu de s'unione de duos bidditzolos, su de San Sistu e su de Santu Andria.
Su cultu pro sa Madonna de Itria ("Odighitria", chi inditat sa bia) torrat a artziare a s'edade bizantina ma s'intitolazione no est documentada in Sardigna in antis de sa penùrtima dècada de su sèculu XVII.
In pretzedèntzia sa crèsia oranese fiat dedicada a San Giuliano. De sas chircas de archìviu resurtat chi in sa prima metade de su sèculu XVII bi fiat ativu unu cantiere; si registrant difatis medas lassas de privados destinadas a "ischit fàbrica".
S'àula mononavata est bortada a carrada, cun nitzas laterales in cales sunt collocadas istàtuas de linna, intre cales sa de San Giuliano, de crara fatura popolaresca e a bundu riverniciata. S'arcu absidale est in ses agudu. Su presbitèriu in manera lèbia sopraelevato est delimitadu dae una balaustra marmòrea e acollit s'altare in màrmaru biancu cun inserti ròida. In sa nitza tzentrale s'agatat s'istàtua de sa Madonna de Itria segundu sa tìpica iconografia chi la rapresentat cun su pipiu in bratzu e a sos chirros sos duos pellegrinos inginocchiati. L'òperat, de notèvole fatura, cunservat ancora sa decoradura originale a "estofado" e est datàbile a sa segunda metade de su Seschentos.
In sa bia a crusiera pintados murales rafigurant ànghelos e cherubinos. Datados a sa fine de su Seschentos, fiant istados fortzis esecutados dae su capostipite de sos Are.
In sa fatzada, iscumpassada dae tìmpanu curvilineo, s'agatant a su tzentru unu piticu rosone e in asse su portale. Subra de sa superfìtzie sua Costantino Nivola aiat esecutadu in su 1959 una decoradura a grafitu, chi rafigurat sa Dea Mater mediterrànea, segundu sas formas predilette de s'artista oranese.

Istòria de sos istùdios
Sa crèsia est istada istudiada mescamente in relatzione a sos pintados murales de sos Are, chi decorant su presbitèriu, e a su grafitu de Costantino Nivola, chi decorat sa fatzada.

Bibliografia
M.G. Scano, Pintura e iscultura de su '600 e de su '700, collana "Istòria de s'arte in Sardigna", Nùgoro, Ilisso, 1991, sch. 180;
G. Zirottu, Orane, Nùgoro, 2000.