Iglesias, Crèsia de San Frantziscu

S'edifìtziu pesat a S/O, a s'internu de su perìmetru de su tzentru istòricu medievale, a cùrtzia distàntzia de sa catedrale.
San Frantziscu de Igrèsias rapresentat una de sas architeturas gòticu-catalanas prus intatas, dèchidas e significativas de sa Sardigna.
Su perìodu de fràigu no est nòdidu in bia documentària. J.R. Webster at sustentadu de reghente chi sos Frantziscanos siant arribbados a Igrèsias giai dae su 1230 e chi fiat istadu Giagu II de Aragona a autorizare sa rifondazione de s'istrutura a banda de sos Frantziscanos catalanos a pustis de su 1324. S'atuale edifìtziu torrat a artziare a su sèculu XVI. Sos sutzessivos ampliamentos e interventos ant mantentu sas formas pròpias de s'istile gòticu-catalanu.
Sa crèsia, in pedra sedimentària e vulcànica, tenet fundu a navada ùnica scandita de campadas mediante arcos diaframma a ses agudu impostados subra de pilastros, chi sustentant sa cobertura de linna a bista. Su presbitèriu a fundu cuadradu est torradu a pesare e cobertu dae una bia istellare concruida dae una gemma pendula, impostada subra de peducci decorados.
S'arcu presbiteriale tenet sa matessi istrutura de sos arcos de atzessu a sas capellas laterales, cun carchi variatzione: sas dimensiones e s'amprura de su limenàrgiu e sa ghiera de s'arcu in contzas craros e iscuros alternados. Sete capellas torradas a pesare s'aberint subra de cada ladu e presentant bias a crusiera costolonate cun gemmas pendule in manera vària decoradas, gasi comente sos capitellos de stipite de sos arcos de intrada e sos peducci de imposta de sas bias. De sa prima capella a d. faghet a cròmpere una cantoria in muratura.
Sa fatzada est de su totu lisa, si s'escludet sa presèntzia de duos oculi e de unu rosone in asse cun su portale. Custu ùrtimu est costituidu dae stipiti a fàsciu de colonnine e architrave monolìticu subra de mensole decoradas. Subra de s'architrave imbarat s'arcu de iscàrrigu sopraccigliato e modanato a fàscios chi torrant a cramare su motivu de sos stipiti.
A s'internu de sa crèsia mèritat unu mentovu, intre sos àteros elementos de arredu litùrgicu, su Retablo de San Frantziscu, polìticu de su 1560 belle, pintadu a tèmperat subra de tàula in sas butegas casteddàias de Stampace.

Istòria de sos istùdios
Sos istùdios subra de sa crèsia s'intensificant in su sèculu XX. Dionigi Scano, Carlo Aru, Costantinu M. Devilla, Corrado Maltese, Renata Serra, Aldo Sari e Francesca Segni Pulvirenti nd'ant descritu sos fatos architetònicos e artìsticas incuadrende·las in s'istòria de sa tzitade.

Bibliografia
D. Scano, Istòria de s'arte in Sardigna de su XI a su sèculu XIV, Casteddu-Tàtari, Montorsi, 1907, p. 421;
C. Aru, "Sa crèsia de San Frantziscu de Igrèsias", in Fontana Viva, III, fasc. 1, ghennàrgiu 1928, pp. 8-11;
C. Maltesu, Arte in Sardigna de su V a su XVIII, Roma, De Luca, 1962, p. 20;
R. Serra, "S'architetura sardu-catalana", in sos de I Catalanos in Sardigna, a cura de J. Carbonell-F. Manconi, Cinisello Balsamo, Silvana, 1984, p. 141;
M. Tangheroni, Sa tzitade de sa prata, Nàpule, Liguori, 1985, pp. 123-154;
A. Sari, "Architetura frantziscana, Contribuidu a s'Istòria de s'arte in Sardigna", in Archìviu Istòricu Sardu de Tàtari, XII, 1986, pp. 262-264;
J.R. Webster, "The early catalan mendicants in Sardinia", in Biblioteca Frantziscana Sarda, II, 1-2, 1988, pp. 11-12;
F. Segni Pulvirenti - A. Sari, Architetura tardogòtica e de influssu de su Rinaschimentu. Nùgoro, Ilisso, 1994, ischeda 34.