Conesa, Cumplessu de Seruci

Su cumplessu, chi cumprendet nuraghe, bidditzolu e àrea funerària, dòminat sa badde de Abba Ischit Canna.
Su cumplessu de Seruci, chi s'estendet pro in prus de ses ètaros, est costituidu dae unu nuraghe cumplessu, un'antemurale, un'estèndidu bidditzolu de cabannas e a su mancu una tumba de gigantes, assetiada subra de su montigru cara a.
Su nuraghe, in fase de iscavu, reduidu a unu cùmulu de ruinas chi s'àrtziat pro unos 14 m de artària subra de su pranu de sartu, fiat de seguru unu nuraghe cumplessu (fortzis pentalobato) cun mastio tzentrale a tres tzellas subrapostas, inghiriadu dae antemurale turrito.
Su bidditzolu si cumponet de ultres una chèntina de cabannas adagiate longu unu pendio subra de sa cale cùcuru svetta sa mola de su nuraghe. Su Taramelli, chi aiat operadu una prima campagna de iscavu, aiat postu in lughe bator cabannas tzirculares. Intre custas, ammustraiant particulare interessu sa cabanna cun bancone sedile a sa base de su muros e nitzas sopraelevate intro sas murature, e una àtera, cale fiat atacadu una corte retangulare.
Sos interventos prus reghentes, cuntzentrados in s'oru ISCO de s'insediamentu - subra de una superfìtzie de mq 550 - ant giutu a s'achirimentu planimètricu de in prus de 50 vanos de diferente casta chi si distribuint in ses aorados. Sos aorados, de aguale estensione e matessi impiantu a "aneddu", distintos ma a su contempo interrelati, si disponent pro su prus a grupos de tres.
Sos iscavos ant interessadu fintzas a como unu petzi aoradu, costituto de 14 ambientes dispostos a isvilupu centripeto a fùrriu a una corte tzentrale: una tìpica istrutura abitativa de s'ùrtima fase de sa tziviltade nuràgica, evolutzione de sos simpres agregados de cabannas monotzellulares.

Istòria de sos iscavos
Su giassu est istadu fossadu a prus torradas a leare, partinde dae su 1917, cando Antonio Taramelli aiat fatu sos primos interventos. Sutzessivos sartos sunt istados giutos, in sos annos 1983, 1985/86 e 1988, de Vincenzo Santoni.

Bibliografia
A. Taramelli, "Conesa - Iscumbatas in sa biddighedda nuràgica de Seruci (Casteddu)", in Monumentos antigos de sa Reale Acadèmia de sos Lincei, XXIX, 1917;
V. Santoni-G. Bacco, "S'aoradu A de su bidditzolu nuràgicu de Seruci-Conesa. S'iscavu de sa cabanna 5", in Unu millènniu de relatziones intre sa Sardigna e sos paisos de su Mediterràneu, Casteddu, 1987;
V. Santoni-G. Bacco, "S'aoradu A de su bidditzolu nuràgicu de Seruci-Conesa: s'iscavu de sos vanos 3 e 6", in Cartulàrios de sa Soprintendenza Archeològica pro sas provìntzias de Casteddu e Aristanis, 5, 1988.

Comente arribbare
Cursare sa SS 126 Carbònia-Igrèsias e, a s'artària de Bacu Abis, svoltare a manca subra de sa SP 108 pro Portescusi. Protzedire pro carchi chilòmetru ancora subra de sa SP 108, e s'at a agatare, subra de su chirru mancu de su caminu, su bìviu pro su cumplessu de Seruci.