Domunoas, Cumplessu de Ischit Domu 'e S'Orku

S'àrea archeològica pesat a sas faldas sud-orientales de su cumplessu calcàreu de su Monte Mannu, in s'Iglesiente, regione de sa Sardigna sud-otzidentale.
Su cumplessu est costituidu dae una turre originària incluida in unu bastione trilobato e de un'antemurale pentalobato. Unos cantos restos muràrios sugerint sa presèntzia de unu bidditzolu atacadu a su nuraghe.
Su mastio, de fundu tzirculare (m 8,80 de diàmetru), si cunservat pro un'artària màssima resìdua de m 4,50. Sa muratura est costituida dae filari oritzontales irregulares de blocos calcàreos de mèdias e grandu dimensiones, agigu sbozzati. S'intrada a sa turre, architravato (m 1,60 x 0,47 x 0,90 de profundidade) e in parte terradu, est espostu a sud.
Su retrostante passadissu de atzessu a sa càmera, cun muros aggettanti e serrada a lastrones, est longu m 2,00 e largu m 1,00. In su muru deretu de su passadissu s'aberit sa ghenna de s'iscala de passadissu, tapada – in su fundu – de su materiale de derrota.
S'intrada a sa càmera, a forma de trapètziu, est iscumpassadu dae un'architrave cun finestrello de iscarrigamentu. Sa càmera, svettata, tenet fundu ellìticu (m 3,80 x 2,40 de diàmetru) e un'artària resìdua – medida subra de su pranu de derrota – de m 5. In su muru deretu de su vanu s'osservant duas nitzas, a tesu intre issas unu metru belle. Sa nitza prus serente a s'intrada, atzessìbile a traessu de un'intrada architravato, tenet muros aggettanti (m 1,55 de artària màssima). Su mastio est chintu dae unu bastione de m 17 de longària (assas nord-sud) x 12,40 de larghesa (assas est-ovest), bene cunservadu in su ladu est-nord-est, cun un'artària màssima resìdua de m 7,00. Sa muratura de su bastione est costituida dae pedras de mèdias dimensiones agigu sbozzate. S'atzediat a sa corte a traessu de un'intrada chi fiancheggia sa turre D, abertu in unu tretu retilìneu de su bastione. Susu de issu s'aberiat, subra de su muru deretu, s'intrada a su passadissu chi giughet a sa celletta C (m 2,90 x 2,20 de diàmetru) de s'artària màssima resìdua de m 4,50. Sa corte E mesurat m 4,40 x 2,20.
Francu chi in su ladu est-nord-est, su bastione est inghiriadu dae un'antemurale pentalobato e de duas cortinas de armas, non comunicantes, cun intradas indipendentes. Sa tècnica murària de s'antemurale est diferente respetu a sa de su mastio e de su bastione: difatis sos massos de carcare sunt de majores dimensiones e su disponimentu a filari est prus regulare. Sas turres de sa tzinta si cunservant pro un'artària màssima de m 3,70, subra de tres o bator filari, sas cortinas vàriant de un'artària resìdua de m 3 subra de 3 filas a m 0,70 subra de una fila. S'internu de sos vanos est ingombro de pietrame.
Su nuraghe est datàbile a su 1600-1000 a.C.

Istòria de sos iscavos
Informatzione non disponìbile.

Bibliografia
E. Contu, "S'architetura nuràgica", in Ichnussa, Sa Sardigna de sas orìgines a s'edade clàssica, Milanu, Libros Scheiwiller - Crèditu italianu, 1981;
G. Lilliu, sos de I nuraghes. Turres preistòricas de Sardigna, prefatzione de A. Moravetti. Nùgoro, Ilisso, 2005.

Comente arribbare
Dae Casteddu pigare sa SS 130 e svoltare a su bìviu pro Domunoas, signaladu dae sos cartellos. A su tzentru de su paisu s'agatat unu primu cartellu pro su nuraghe, sighende su cale s'arribbat a sa periferia de su paisu e, in antis de su distribudore, svoltare a dereta sighende sos indicos pro s'AIAS San Giuanne. Su cumplessu Nuràgicu s'agatat a 500 metros de su caminu.