Sa turre est costruida subra de s'acròpoli de s'abitadu pùnicu-romanu de Bithia. Bardiaiat mescamente sa zona cara a S, cara a sa marina de Chia, ideale pro su rifornimentu de s'abba, e teniat suta controllu unu territòriu espostu meda a s'isbarcu de sos piratas gràtzias a sa presèntzia de numerosas marinas. De sa turre no est però possìbile bìdere sas àteras turres costeras, pro cales s'amministratzione aiat predispostu duos postos de vedetta e trasmissione de sos messàgios in sas puntas naradas Guardia Manna a N/E e Las Cannas subra de su Capo Spartivento a S/O.
Sa turre naschet pro voluntade de su vitzerè De Moncada in su 1578, cun su còmpitu de amparare su foghe de su Rio de Chia, chi rapresentaiat una fonte de provvista ìdrica pro sos piratas, in manera contrària a sa valutatzione de su capitanu Camos (1572). In su 1592 sa turre est narada de "Sos Santos de Quaranta de Quia", fortzis pro sa presèntzia de una crèsia altomedioevale dedicada a sos baranta màrtires de Sebaste. In antis de su fràigu de su baluardu (1572), s'àrea fiat narada fintzas "sa guàrdia maistra".
Giai in su 1594 sa turre fiat operativa. Fiat istadu una "turre de armas", semper afortigada de cannones de su càlibru de 6 e 8 libbras e unu distacamentu de 5 pessones, prus àteras duas pro cadauna de sas duas "guàrdias mortas" (est a nàrrere sas postazioni de vedetta mòbiles, sena turre).
Tenet un'artària de unos 13 m e unu diàmetru de in prus de 10 m. Segundu un'ischema collaudadu e difùndidu in s'intreu setore S/O, presentat una zoccolatura de base pronuntziada meda e a s'internu de su primu pranu sa bia est sustentada dae una massissa colunna tzentrale. S'istrutura non podiat cuntènnere prus de 5 òmines; difatis, sos òmines de sas vedette de Las Cannas e de capu Spartivento, chi a de note acontzaiant in sa turre, fiant custrintos a dormire in su terratzu suta de sa mesuluna (tettoia de cannas e coppi subrastante sa terratza a s'abertu, gasi narada pro sa forma a semichircu).
S'intrada s'aberiat a unos 5 m de sa terra in diretzione N. Sa grussesa murària est de unos 2,5 m de amprura, in su cale internu s'isvilupat s'iscala de atzessu a su terratzu, costruida in istradeddas dae pedra e coberta in orìgine cun tàulas de ghinìberu. Sos muros esternos sunt caraterizados, comente a sas turres de San Macario e de su Coltellazzo, de contzas de arenaria calcàrea bene squadrati, bènnidas de s'antiga tzitade de Bithia, e de còdulos retundados.
In su 1605 si tenet noa de sos primos restàuros. In su 1614 sa turre - essende "alcaide", (cumandante de sa turre) Leonardo Lucio Obino - aiat subidu unu fogu cun probabilidade a òpera de sos barbareschi chi nd'aiant assaltadu sos spalti. In sa pratza de armas sunt visìbiles sos rastros de tres cannoniere e de duos garitte de linna, chi amparaiant sos boccaporti e de cales si tenet noa de su 1767.
In època sabàuda su distacamentu fiat pèndidu a tres torrieri prus s'artigliere e s'alcaide. In su 1720 sa fortilesa fiat in bonu istadu. Durante custos annos sa turre aiat mantentu s'importu suo e sa presèntzia sua aiat favoridu sa nàschida, in su sèculu XVIII, de s'abitadu de Domus de Maria. In su cabudanni de su 1769 s'ingenieri Perin e su misuratore Girolamo Massey ammàniant un'interventu de restàuru pro sas turres de Chia e de su Coltellazzo, ma las istaret in su 1773 aiant tentu bisòngiu de àteros traballos segundu sa relatzione de su misuratore Viana. Un'interventu fiat istadu realizadu in su 1784, ma giai in su 1786 s'alcaide lamentaiat chi sa noa santabarbara fossas giai istrampada. Àteros traballos fiant istados fatos cun cadèntzia periòdica de su 1806; posca in su 1818 de s'architetu Girolamo Melis e in su 1840 de su mastru Rafaele Fadda. A pustis de sa dismissione, cunsighente a sa fine de s'Amministratzione de sas Torri, finas a sos annos '50 de su sèculu XX, sa Torre de Chia fiat istada impreada dae sa Guardia de Finàntzia, pro controire su contrabbandu. In su 1988 e a su cumintzu de sos annos '90 at subidu unu restàuru grae meda.

Bibliografia
E. Pillosu, Sas turres costerinas in Sardigna, Casteddu, Tipografia Sa Cartotecnica, 1957;
E. Pillosu, "Un'inèditu raportu de su Chimbighentos subra de sa defensa costera de Marco Antonio Camos", in Nou Bullettino Bibliogràficu Sardu e Archìviu de sas traditziones populares, V, 1959;
F. Fois, Torri ispagnolas e fortes piemontesos in Sardigna, Casteddu, Sa Boghe Sarda, 1981;
G. Montaldo, Sas turres costeras in Sardigna, Tàtari, Carlo Delfino, Tàtari 1992;
G. Montaldo, "Fortes e Torri Costeras", in Sas Architeturas fortificadas de sa Sardigna tzentru-meridionale. Àutos de sa Die de Studio, Casteddu 16 santugaine 1999;
M. Rassu, Guida a sas turres e fortes costeris, Casteddu, Artigianarte, Casteddu 2000.

Comente arribbare
Chia si crompet dae Casteddu sighende sa SS 195 finas a su km 44,5 ue si dèviat pro Capo Spartivento-Capo Malfatano. Pro arribbare a sa turre si lassat Chia e si crompet su bìviu de cale si dirama sa cùrtzia tuva (km 0,7) chi ghenna a sa marina. Dae inoghe, a pees, s'àrtziat subra de su promontòriu a traessu de un'àndala de unos 20 m.