Casteddu, Legione de sos Carabineris

S'edifìtziu òcupat una superfìtzie manna a beru chi s'incrarat subra de sas bias Sonnino e Deledda cun un'andamentu curvilineo, assumende su ruolu de isfundu monumentale a sa modesta pratza Gramsci antale.
S'òpera fiat istada realizada dae su Proveditoradu a sas Òperas Pùblicas subra de progetu afidadu a sos ingenieris Angelo Binagli e Flavio Scano. Sos traballos esecutados dae sa sotziedade Ferrobeton fiant cumintzados a sa fine de su 1930 e s'edifìtziu fiat istadu inauguradu su 21 abrile 1933, mancari non de su totu acabadu.
Su grandu edifìtziu òcupat un'àrea agiumai pentagonale e si ponet in evidèntzia pro sas formas ridondantes suas e retòricas, puru a s'internu de unu limbàgiu formale coerente. Sas duas alas subra de sos frontes istradales sunt collegadas dae unu corpus curvilineo cursadu a tutt'artària de bator semicolonne tuscaniche de òrdine gigante, chi reent unu cornicione cun dentelli, isvilupadu longu totu sos prospetos. A s'in subra, in asse cun sas semicolonne, sunt collocadas bator isculturas colossales in brunzu rafigurantes nudos viriles simboleggianti "S'Edade Fascista, Sa Giustìtzia, Sa Gioventude Noa, Su Dovere", òperas de s'iscultore Albino Manca; intre issos, subra de su muru de fundu, sunt visìbiles oculi tzirculares e bassu-relevos semper in brunzu. S'ammenta si concruit cun unu fastigio chi sighit s'andamentu curvilineo de su corpus architetònicu cun una curnisa a dentelli iscumpassada dae bator svettanti obeliscos.
Sas partes laterales sunt sutaliniadas dae aiais paradu semper de òrdine gigante, a s'ispissu riunidas a duos a duos, chi cuntenent ventanas subrapostas e, in su livellu prus bassu, unu fintu bugnato segundu caràteres istilìsticos de gustu manierista. In artu sunt visìbiles sos istemmas e sos motos de s'Arma in latinu e in italianu: "Pro de sa pàtria contra omnes – Pro mene contra neminem"; "Impreos ubbidire callende e callende mòrrere".

Bibliografia
E. Gessa Maggipinto-M. Vincis, "Sas fontes archivìsticas", in Casteddu Bighinados istòricos. Villanova, Cinisello Balsamo, A. Pitzos, 1991, p. 183;
F. Masala, "Su bighinadu e s'istòria sua", in Casteddu Bighinados istòricos. Villanova, Cinisello Balsamo, A. Pitzos, 1991, pp. 54, 58;
M. Pintus, "Architeturas", in Casteddu Bighinados istòricos. Villanova, Cinisello Balsamo, A. Pitzos, 1991, p. 141;
G. Loddo, Casteddu. Architeturas dae su 1900 a su 1945, Casteddu, Coedisar, 1999, p. 96;
F. Masala, Architetura de s'Unidade de Itàlia a sa fine de su '900. Nùgoro, Ilisso, 2001, ischeda 65.