Casteddu, Grafitu de s'anfiteatru romanu

Su grafitu est in su muru de su cisternone "Vittorio Emanuele II", assetiadu a N/O de s'anfiteatru romanu (sèculu I a.C.), a s'internu de s'Ortu de sos Caputzinos, atacadu a sa crèsia de Sant'Antonio de Pàdua subra de su viale Frà Ignazio.
Su cisternone faghet parte de unu sistema de provvista ìdrica costituidu dae putzos e cisterne collegados dae una sèrie de canalette fossadas in sa roca. In su sèculu II p.C. su tuvu fiat istadu in comintzu impreadu comente a cava pro sa bogadura de blocos e posca trasformada in cisterna, comente a testimòniat s'intonaco in cocciopesto chi nde cugùgiat e impermeabilizza sos muros. Sas notèvoles dimensiones suas (m 130 belle de profundidade, m 180 de larghesa, artària mèdia de belle m 8), cunsentiant una capatzidade ìdrica de belle unu millione de litros, e sa provvista sua fiat garantidu dae sas abbas meteoriche tòddidas dae sa cavea de su serente anfiteatru romanu chi, tràmite unu giutu longu belle m 95, crompiant sa cisterna.
Mauro Dadea ipotizat chi s'impreu suo comente a riserva ìdrica siat sessadu a càusa de graves lesiones prodùidas in sos muros e chi su tuvu siat istadu torradu a impreare comente a càrtzere pro sos reclusi destinados a su dolu capitale durante sos ispetàculos in su serente anfiteatru. Custu diat èssere testimoniadu dae sa presèntzia de una trentina de maniglioni fossados in sa roca, chi diant àere tentu sa funtzione de ti supònnere cale incadenare sos presoneris.
Acanta meda a unu de sos maniglioni s'indivìduant unos cantos grafitos. De custos unu, influidu subra de su muru in modu simpre meda, rapresentat una nae mercantile romana a duos àrbores, in cales est insertada una sèrie de sìmbulos de Cristu: sa rughe; sas lìteras de s'alfabetu gregu P (rho) e X (chie), chi formant sa rughe monogrammatica cun sas initziales de sa paràula grega "Chr(istòs)"; sas lìteras alpha e omega. Sunt presentes fintzas sos sìmbulos de sas tres Virtudes teologales (sa rughe = Fede; su pische = Caridade, s'àncora = Speranza). In prus subra de su ponte de prua sunt graffite dòighi sbarrette verticales, interpretabili comente a sos dòighi Apòstolos.
Dadea interpretat su grafitu comente a "Navicula Petri", chi in s'iconografia paleocristiana rapresentat sa Crèsia. In farta de un'iscavu archeològicu su cuntestu non podet èssere pro como datadu cun seguridade, mancari s'autore de s'iscoberta ipotizat chi siat istadu realizadu, in su de IV sèc. p.C., de unu presoneri cristianu momentaneamente detentu in isetu de èssere giustitziadu, opuru chi potzat èssere pertinente a un'ipotètica trasformatzione de s'ipogeu cartzeràriu in logu de cultu cristianu.
Resurtat, comente si siat, prusaprestu rara una rafiguratzione tantu cumplessa de sa Nae-Chiesa, chi agatat unu cunfrontu diretu cun s'afriscu de sa nae in su "cubicolo de Giona" de sa necròpoli de Bonaria.

Istòria de sos iscavos
Su grafitu est istadu iscobertu in su 1997 de Mauro Dadea.

Bibliografia
A. Floris, Casteddu suterrànea, Casteddu, 1998, pp. 23-24;
M. Dadea, "Sa cisterna de s'Ortu de sos Caputzinos e su grafitu paleocristianu", in Casteddu. Itinerari urbanos intre archeologia e arte, Casteddu 1999, pp. 11-13;
M. Dadea, "Unu grafitu paleocristianu cun figura de nae in Casteddu", in S'edifìtziu batesimale in Itàlia. Aspetos e problemas. Àutos de su VIII Congesso Natzionale de Archeologia Cristiana, Bordighera, 2001, I, pp. 155-159;
M. Dadea, S'anfiteatru romanu de Casteddu. Tàtari, C. Delfino, 2006 (Sardigna archeològica. Ghias e itinerari; 38).