Casteddu, Àrea de vico III Lanusei

S'àrea est cumpresa in su bighinadu istòricu de Villanova.
Durante sas iscumbatas archeològicas si sunt individuados restos de edifìtzios in blocos dae pedra squadrata, chi s'impostaiant deretu subra de sa roca, impreados pro unu longu arcu de tempus partinde dae s'edade tardu-republicana. Su rinvenimentu de numerosos interros a interru e incinerazione datàbiles a sa prima edade imperiale testimòniat, in prus, chi su giassu faghiat parte de s'estèndida necròpoli E de Carales.
In sa prima metade de su sèculu V p.C. unu setore de s'àrea fiat istadu livelladu finas a sa roca, eliminende parte de sos edifìtzios de edade republicana e distruende sas tumbas de edade imperiale. Cun sos materiales recuperados dae s'abbatimentu de sas istruturas pretzedentes (blocos squadrati, pedras, tzipos funeràrios, sarcòfagos) si fiat costruidu un'edifìtziu nou cumpostu dae tres ambientes, orientadu N-N/O S-S/E, e realizadu cun sa tècnica a telàrgiu (est a nàrrere cun piedritti de grandu dimensiones intervallati de pietrame allettato cun malta e terra). S'istrutura aiat tentu da prima funtzione abitativa e, posca, a pustis de una fase de abbandonu, fiat istada trasformada in mausoleu, assumende, gasi, unu ruolu funeràriu e cultuale.
In su pamentu fiant istadas insertadas bator interros, tres de sas cales attorniavano un'altare, chi fiat istadu costruidu aferritende unu de sas intradas. De sos repertos coberados in su pranu de sas tumbas (redossos de ossos animales, gusci de còtzulos, frammentos de càlighes in bidru e dae tzeràmica de mensa), s'est deduidu chi in su mausoleu, a su mancu finas a sa metade de su sèculu VI p.C., s'acumpriant libagioni in onore de sos defuntos (rituales funeràrios cunsistentes in su consumu de pastos e bèvidas acanta sos interros).
In su depòsitu de terra chi documentat sa fase de abbandonu de s'edifìtziu, in antis chi unu fogu lu distruiret de su totu, sunt istadas recuperadas unas cantas monedas in brunzu datàbiles a su VII-sèculu VIII p.C. e duas còtzulas de unu piticu istampu in pedra pro sa realizatzione de prendas.
Sunt istados, in prus, atzapados manufatos numerosos meda tzeràmicos, ma fintzas ogetos in bidru, ossu, metallu, màrmaru e redossos òsseos animales, pertinentes a un'arcu longu meda de tempus chi andat in s'edade tardu-republicana a s'Otighentos, chi lassant cumprèndere comente a s'àrea, a pustis de sa destruidura de s'edifìtziu, siat istada trasformada in unu muntonàrgiu, identificàbile, fortzis, cun su "montonargio" o "sterquilio de Jesus", de cale narant sos documentos de su sèculu XVI.

Istòria de sos iscavos
Sa Soprintendenza a sos Benes Archeològicos pro sas provìntzias de Casteddu e Aristanis at fatu duas campagnas de iscavu archeològicu, curadas dae Donatella Mureddu, in su 1996 e in su 1997.

Bibliografia
D. Mureddu, "Iscumbatas noas archeològicas in Vico III Lanusei a Casteddu", in Insulae Christi. Su cristianèsimu primitivu in Sardigna, Còrsica e Baleares, a cura de P.G. Spanu, Aristanis, S'Alvure, 2002, pp. 225-232;
D. Mureddu, "Casteddu: una màdrighe pro prendas de s'àrea de Vico III Lanusei", in A sas làcanas de s'imperu. Istòria, arte e archeologia de sa Sardigna bizantina, a cura de P. Corrias-S. Cosentino, Casteddu, M&T Sardigna, 2002, pp. 243-244;
Archeologia urbana in Casteddu. Iscavos in vico III Lanusei (1996-1997), a cura de R. Martorelli-D. Mureddu, Casteddu 2005.

Comente arribbare
Si cursat bia Roma conca a sa punta de Bonaria e, a su semàforu collocadu a s'artària de s'Hotel Mediterràneu, s'imbocca viale Campusantu. Colada sa basìlica de San Saturnino, s'acumprida a s. in bia San Lucifero. A su semàforu a sa fine de bia San Lucifero s'acumprida a s. in bia Sonnino. S'imbocca sa segunda traversa a d. (bia Lanusei) subra de cale s'aberit, a s., vico III Lanusei.