Nurachi, Battistero e crèsia de San Giovanni Battista

Sa crèsia est assetiada a su tzentru de su paisu de Nurachi, de cale est sa parrochiale.
S'iscumbata archeològica fata a su de suta de su pamentu de s'atuale edifìtziu dedicadu a San Giuanne at aporridu a sa lughe una crèsia prus antiga cun battistero.
Crèsia e battistero sunt istados assignados, subra de sa base de sos cunfrontos tipològicos, a su sèculu VI p.C. Sa crèsia est cun probabilidade de pònnere in relatzione a sas netzessidades de sas populatziones chi istaiant sos sartos in tundu custu piticu tzentru situadu longu su caminu Othoca-Cornus, fortzis una "statio", identificàbile cun s'Annuagras (A Nuragas) tzitada dae s'Anònimu Ravennate.
Sa pitica àula de cultu (m 11 x 4) tenet fundu a rughe latina e resurtat costituida de un'ùnica navada absidata e de duos ambientes de forma cuadrada postos a sos chirros de su presbitèriu. Su vanu a S (m 2.30 de ladu) fungeva de battistero e podiat èssere cròmpidu deretu de su presbitèriu, tràmite una ghenna, opuru de s'esternu, cursende unu passadissu parallelu a su costàgiu meridionale de sa crèsia. S'àteru ambiente subra de su chirru N, ispeculare a su battistero, fiat cun probabilidade unu "pastophorium", est a nàrrere una pesada de sagrestia.
A su tzentru de su battistero est istada agatada ancora "in logu" una bartza tzirculare a s'esternu (diam. m 1.50), mentras a s'internu (diam. m 0,65) fiat contornata de bator lobos dispostos a rughe, continentes un'istradedda. Sa bartza, rivestida de intonaco biancu, fiat dotada de unu canale chi cunsentiat su deflusso de s'abba in etzessu. Su pamentu de su vanu fiat costituidu dae unu simple ladu de carchina.
A inghìriu a sa crèsia s'estendiat una necròpoli, cun interros de diferente tipu (tumbas a fossa simpre, a cassone dae pedra, "enchytrismoi", sarcòfagos), datàbiles a su VI-sèculu VII p.C.

Istòria de sos iscavos
S'iscavu in sa crèsia de San Giovanni Battista est istadu fatu intre su 1982 e su 1983 de sa Soprintendenza pro sos Benes Archeològicos in collaboratzione cun sa Soprintendenza a sos BAAAS pro sas Provìntzias de Casteddu e Aristanis. Sas istruturas missas in evidèntzia de s'iscumbata archeològica sunt istadas cugugiadas e resurtat visìbile, a su de suta de unu bidru insertadu in su pamentu modernu, petzi su fonte batesimale in sa parte dereta de sa crèsia.

Bibliografia
Nurachi. Istòria de un'ecclesia, Aristanis, S'Alvure, 1985;
R. Curcuriga, "Su battistero de Nurachi", in S'archeologia romana e altomedievale in s'Aristanesu. Àutos de su Cunvegnu, Tàrantu, 1986, pp. 23-32;
R. Coroneo, Architetura romànica de sa metade de su Milli a su primu '300, Nùgoro, Ilisso, 1993, ischeda 66;
P.G. Spanu, Sa Sardigna bizantina intre VI e sèculu VII, collana "Mediterràneu tardoantico e medievale. Iscavos e chircas", Aristanis, S'Alvure, 1998, pp. 148-150;
P.G. Spanu, "Sa cristianizatzione de s'ambiente rurale in Sardigna", in Sa Sardigna paleocristiana intre Eusebio e Gregorio Magno. Àutos de su Cunvegnu Natzionale de Studios, Casteddu, 1999, pp. 485-495;
P.G. Spanu, "Sa Sardigna", in A sas orìgines de sa parròchia rurale (IV-sèculu VIII). Àutos de sa die temàtica de sos Seminàrios de Archeologia Cristiana, Tzitade de su Vaticanu, 1999, pp. 181-204;
V. Fiocchi Nicolai-S. Gelichi, "Nurachi (OR). San Giovanni Battista", in "Battisteri e aiat pedidu rurales (IV-sèculu VII)", in S'edifìtziu batesimale in Itàlia. Aspetos e problemas. Àutos de su VIII Congesso Natzionale de Archeologia Cristiana, Bordighera, 2001, pp. 368-370;
P.G. Spanu, "Sa viabilidade e sos insediamentos rurales", in A sas làcanas de s'imperu. Istòria, arte e archeologia de sa Sardigna bizantina, a cura de P. Corrias-S. Cosentino, Casteddu, M&T Sardigna, 2002, pp. 115-125.