Santu 'Idu, Mina de Monte Narba

A sa mina est connètidu unu bidditzolu, intre una folta vegetatzione chi cumprendet fintzas sas palmas, a s'ispissu presentes fintzas in àteros insediamentos mineràrios comente a ladinu sinnu distintivu.
Giai esplorada a metade Setighentos de Carlo Gustavo Mandel, cònsole de Isvètzia a Casteddu, sa mina de prumu e prata fiat istada cuntzèdida a metade Otighentos a sa Sotziedade Lanusei. In su 1863 fiat pesadu su bidditzolu, istadu in su 1916 fintzas de sos presoneris austrìacos pro sos traballos fortzados; in su 1935 fiat istada revocada sa cuntzessione de sa mina e fiat istadu impiantata una faina agrìcula.
Su bidditzolu tenet su suo fulcro in sa Villa Sennora, progetada dae s'ingenieri Giovanni Battista De traessu pro sa residèntzia de su diretore. Tenet unu corpus printzipale a duos pranos cun balconata in ferru, de sos cales s'istacant àteros duos avancorpi prus bassos. In sa lunetta subrastante s'intrada si leghet su monogramma "SL" (Sotziedade Lanusei) in ferru. A s'internu subravivent unas cantas decoraduras pitòricas realizadas dae unu presoneri austrìacu.
S'insediamentu cumprendet fintzas s'ospidale e sos manufatos presos a sa faina estrativa (ofitzina mecànica, laveria, falegnameria, tzentrale elètrica) e, pagu a largu de s'abitadu, su putzu printzipale collegadu a una dusina de gallerias, mutidu "Ischit Màchina Beccia" (sa màchina betza).
Sa mina faghet parte de su Parcu Geominerario, Istòricu e Ambientale de sa Sardigna, reconnotu dae s'UNESCO.

Istòria de sos istùdios
Sa mina est cumparta in diversas òperas subra de s'archeologia industriale in Sardigna.

Bibliografia
S. Mezzolani-A. Simoncini, Sa mina dae prata de Monte Narba Istòria e amentos, Casteddu, Gia, 1989;
S. Mezzolani-A. Simoncini, Sardigna de sarvare. Paisàgios e architetura de sas minas, Nùgoro, Archìviu Fotogràficu Sardu, 1993, pp. 276-285.

Comente arribbare
Sa zona minerària est chi si podet sighire a traessu de unu caminu biancu a s. de sa SS 387 chi collegat Murera a Santu 'Idu, a pustis de pagos km de su primu paisu. Murera e su paisu de Santu 'Idu, acudende dae S, sunt chi si podent sighire fintzas partinde dae sa SS 125 var orientale sarda.