Sa necròpoli est assetiada subra de sas pende·nos de su Monte Ortobene, rilievu granìticu a pagos chilòmetros de Nùgoro, in sa Sardigna tzentru-setentrionale.
Su cumplessu ipogeico, fossadu in un'altura pedrosa, est costituidu dae chimbe interros: sa tumba de Janna Ventosa e sas bator tumbas aiat dadu de "Maria Frunza".
Sa tumba de Janna Ventosa – sa prus connota – est de tipu mistu: a sa grotticella artifitziale est istadu adossadu unu passadissu megalìticu.
Su passadissu, orientadu a ISCO, est costituidu dae duas istruturas muràrias parallelas, imbaradas a s'affioramento pedrosu e realizadas cun filari orizontales de pedras.
De su portellu de intrada – cun limenàrgiu costituidu dae una pedra a forma de trapètziu - s'atzedet a s'anticella retangulare; sos muros de su vanu sunt lisadas a martellina, subra de su pamentu sunt presentes unu foghile rituale e una fossetta ovoidale.
Sa tzella majore - coassiale a s'anticella e a fundu retangulare – est corredata de duos bancones laterales torrados a pesare (alt. m 0,80); s'ambiente presentat rastros de intonaco ruju e unas cantas scorniciature longu sos chirros cùrtzios de su bancone de s.
Sa tumba I de Maria Frunza presentat imbetzes un'isvilupu planimètricu pluritzellulare irregulare: de unu piticu padiglione s'atzedet a s'anticella sub-retangulare cun àngulos smussati (largh. m 2,70); un'intrada detzentrada ponet in sa tzella majore a fundu retangulare (largh. m 3,80), cun vanu sussidiàriu cuadrangulare (largh. m 1,55) subra de su chirru d.
Sa tumba II presentat un'isvilupu planimètricu a "L": de s'anticella a fundu cuadrangulare (largh. m 1,65; alt. m 1,10) s'atzedet a sa tzella tzentrale – a fundu cuadrangulare irregulare (largh. m 1,45; alt. m 1,25) - chi ponet, subra de su chirru d., in una de tres tzellas a a bellu torradu a pesare (alt. m 0,30) de forma cuadrangulare (largh. max. 1,80; alt. m 0,90).
A sa tumba III, in manera ampra rimaneggiata durante s'ùrtima gherra (cando aiat serbidu de amparu pro sos isfollados), s'atzedet a traessu de chimbe istradeddas, su tres unu de sos cales presentat una vaschetta; sa sutzessiva tzella majore, retangulare (largh. m 4,90; lungh. m 3,20; alt. m 1,80), presentat unu pilastru a setzione retangulare e dae segus custu, subra de su chirru deretu, unu bancone risparmiadu in sa roca. Subra de s'ambiente s'incrarant duos piticos vanos segundàrios a fundu irregulare cun muros retundados.
Sa tumba IV est costituida dae unu padiglione de intrada a forma de trapètziu de su cale s'atzedet a duas tzellas coassiali: s'anticella a fundu cuadrangulare (largh. m 1,90; lungh. m 2,10; alt. m 1,55) ponet in sa sutzessiva càmera, retangulare cun a bellu pone·las su pamentu torradu a pesare (largh. m 2,50; lungh. m 1,55; alt. m 1,05). Sos muros giughent rastros de colore ruju.
Sa necròpoli torrat a artziare a su Neolìticu finale (cultura de Otieri, 3200-2800 a.C.) – Eneolìticu (cultura Monte Claro, 2400-2100 a.C.; cultura de su Vasu Campaniforme, 2100-1800 a.C.).

Istòria de sos iscavos
Sa tumba de Janna Ventosa fiat istadu fossada in su 1985 de Alba Foschi Nieddu, pro sa Soprintendenza pro sos Benes Archeològicos de sas provìntzias de Sassari e Nùgoro.

Bibliografia
V. Santoni, "Nota preliminare subra de sa casta de sas grotticelle artifitziales funeràrias de sa Sardigna", in Archìviu Istòricu Sardu, XXX, 1976, p. 28;
Equipe ex L. 285/77, Architetura nuràgica e prenuragica, Nùgoro, Assessoradu comunale a sa Cultura, 1981, pp. 35-39;
A. Foschi Nieddu, "Sa tumba de Janna Ventosa", in Chida de sos benes culturales: 10 annos de faina in su territòriu de sa provìntzia de Nùgoro, Nùgoro, Ministeru pro sos benes culturales e ambientales, Soprintendenza archeològica pro sas provìntzias de Sassari e Nùgoro, Ufìtziu operativu de Nùgoro, 1985, p. 35;
A. Foschi Nieddu, "Documentos de cultura Otieri bènnidas de sa gruta de Ischit Korona de Monte Maiore e de sa necròpoli de Janna Ventosa", in Sa cultura de Otieri, problemàticas e noos achirimentos, Àutos de s'I cunvegnu de istùdiu, (Otieri, ghennàrgiu 1986-abrile 1987), a cura de L. Dettori Campus, Otieri, Su Torchietto, 1989, pp. 145-152;
M. Sanna, Nùgoro preistòrica: sitiados e aia cursadu archeològicos de su territòriu de Nùgoro, cannaca "Cartulàrios Archeoarci", Nùgoro, 1997, pp. 59-65;
A. Foschi Nieddu, "Una fase Otieri de s'edade de su Rame in sa tumba I de Janna Ventosa (Nùgoro)", in Sardinian and Aegean Chronology. Towards the Resolution of Relativas and Absolute Dating in the Mediterranean, a cura de M.S. Balmuth-R.H. Tykot, cannaca "Studies in Sardinian archaeology", 5, Oxford, Oxbow, 1998, pp. 273-283;
A. Foschi, "Unu casu de coesistèntzia intre ipogeismo e megalitismu in sa cultura de Otieri: sa tumba I de Janna Ventosa (NU)", in Atos de s'Addòbiu de istùdiu Sardigna-Ispagna subra de Aspetos de su megalitismu preistòricu (Lunamatrona, 21-23 cabudanni, 2001), Casteddu 2001, pp. 84-87.

Comente arribbare
Dae Nùgoro pigare su caminu pro su Santuàriu de sa Soledade e Marreri e protzedire pro belle 2 km finas a agatare subra de sa dereta una domo bianca e subra de sa manca unu padente de pinos. Imboccare a pees s'àndala presente subra de su limitare de su padente pro belle 300 m: subra de sa manca aparit unu costone pedrosu subra de su cale s'agatat su primu interru de Maria Frunza, mentras sas àteras tumbas sunt assetiadas prus in bassu a badde sighende su matessi costone. Sa tumba de Janna Ventosa est imbetzes assetiada unu chilòmetru in antis, semper subra de su caminu de Marreri: si crompet fintzas in custu casu svoltando a manca in una stradina chi s'inoltrat in s'àrea de rimboschimentu.