Fotografia

Mario De Biasi. Dèsulo, carrera Lamarmora

Sa fotografia in SardignaIn dies de oe est oramai ladinu s'interessamentu de amantiosos, istudiosos, iscola e universidade a su materiale fotogràficu chi atenet a sa Sardigna. Difatis, s'immàgine fotogràfica cuntenet una filera de informatziones ogetivas de balia desempr ada e de un' importu chi non si podet istransire si si cheret connòschere e istudiare su passadu nostru e sa cultura nostra.

Sas orìgines de sa fotografia in Sardigna Sa documentatzione fotogràfica prus antiga chi si connoschet, subra sa Sardigna, est cussa de 40 imprentas acumpridas dae su frantzesu Edouard Delessert, in su 1854, dae negativu calotìpicu. tiradas pro sas illustratziones de su diàriu de biàgiu "Six semaines dans l'Ile de Sardigne". Sas immàgines suas sunt piessinnadas ca sa figura umana est ausente in totu.

Il viadotto del Sammuco in una foto di Vittorio Besso, fine dell'800

S'Otighentos Intre su 1860 e su 1870, in Sardigna fiant istados inghitzados sos primos laboratòrios fotogràficos, a incuru de Austinu Lay Rodriguez e Giusepe Luisi Cocco in Casteddu, e de su frantzesu Jean Mailland in Tàtari. S'atividade primàrgia de sos primos fotografos sardos fiat sa retratìstica in istùdiu. Lay Rodriguez aiat contivigiadu carchi traballu in sa leada de sas minas de Igrèsias.

Campagna di Perfugas in una fotografia di Vittorio Sella, 1915-17

Su Noighentos A printzìpios de su '900 sa Sardigna, mescamente in sas zonas de intro, s'ammostraiat – a manera sustantziale - galu ìnnida in sas usàntzias, in sas traditziones, in sos costùmenes e in sa limba. Custu aiat comente alindadu su desvilupu e sa crèschida in setores medas, ma finas permissu de remonire ischemas antigòrios, cajone de s'ammaju mannu pro istudiosos e biagiadores.

Sos fotògrafos de sa Magnum Cartier Bresson, George Rodger, William e Rita Vandivert, in maju de su 1947 fundant in Parigi sa Magnum Photos, documentende sos acadessimentos prus nòdidos de su de XX sèculos e presentadu a su mundu realidades chi -si nono- abarraiant disconnotas, fiant duncas s'indipendèntzia in sos sèberos de traballu e sa defensa de sa propriedade de sas immàgines.